Nous avons traduit un texte du Front Anarchiste d’Iran e d’Afghanistan qui retrace l’histoire de leur groupe et de ses luttes.
Des militants de la CNT-AIT France
Près de seize années d’activité anarchiste ininterrompue dans la géographie de l’Iran et de l’Afghanistan témoignent d’un effort persistant pour reconstruire une tradition libertaire réprimée au cœur de l’un des terrains de pouvoir les plus brutaux du Moyen-Orient ; une tradition dont les racines en Iran remontent à plus d’un siècle.
Dans les années tumultueuses qui ont suivi la Révolution constitutionnelle [1] (1905-1911), Mirzadeh Eshgi peut être considéré comme l’une des premières figures à introduire des thèmes anarchistes dans l’espace politique iranien, avec un esprit clairement anti-autoritaire, anti-monarchique et opposé à la centralisation du pouvoir, à travers la littérature, le théâtre et le journalisme ; un homme qui cherchait la liberté non pas dans le cadre de l’État, mais dans la destruction des fondements du despotisme, et qui en a payé le prix de sa vie.
Dans les décennies suivantes, en particulier dans les années précédant la révolution de 1979, les tendances anarchistes, quoique dispersées, étaient présentes sous la forme de publications clandestines, de traductions des œuvres de Bakounine, Kropotkine et Malatesta, ainsi que de petits cercles intellectuels dans certaines grandes villes d’Iran. Ce courant fut frappé à la fois avant 1979 par la répression du gouvernement Pahlavi (du nom de la dynastie du roi d’Iran, le Shah Pahlavi) et après la révolution par la marginalisation imposée par l’hégémonie de la gauche étatiste et des islamistes .
Après des décennies de silence forcé, la tradition anarchiste retrouva un souffle dans l’exil et en marge, et ce parcours entra finalement dans une nouvelle phase le 15 août 2009 avec la formation de « La Voix de l’Anarchisme » en tant que noyau reconstruit hors des frontières iraniennes.
Cet effort se poursuivit entre 2011 et 2014 avec une réorganisation sous le nom de « Réseau anarchiste », tandis qu’en 2013, le média « L’Ère de l’Anarchisme » commença à fonctionner comme le bras théorique et propagandiste de ce courant.
L’articulation de ce processus avec la géographie afghane à partir de 2015 lui donna une nouvelle dimension et en fit un projet transfrontalier ; un projet qui atteignit une étape d’intégration organisationnelle en 2018 avec la création de « L’Union des Anarchistes d’Afghanistan et d’Iran », puis un niveau supérieur de cohésion en 2020 avec la formation de la « Fédération de l’Ère de l’Anarchisme ».
Avec l’intensification de la répression, les changements des équilibres régionaux et les impasses structurelles, la nécessité d’une réorganisation politique et organisationnelle fondamentale apparut, conduisant finalement, le 30 avril 2025, à la proclamation du « Front anarchiste » en tant que nouvelle forme d’auto-organisation révolutionnaire centrée sur l’Iran, l’Afghanistan et leur espace environnant.
Ce front, en mettant en place un vaste réseau médiatique multilingue, a porté le discours anti-autoritaire, égalitaire et libérateur au-delà des frontières ethniques et nationales. Tout cela se produit alors que l’Iran et l’Afghanistan traversent l’une des périodes les plus sombres de leur histoire contemporaine en matière de répression politique : en Iran, les vagues d’arrestations, les condamnations lourdes, le contrôle généralisé de l’espace numérique et la criminalisation de toute organisation indépendante ont atteint un niveau sans précédent ; en Afghanistan, le régime taliban maintient la société dans un état d’oppression totale par l’élimination complète des femmes de la vie sociale, la répression des médias, l’emprisonnement, la torture et les exécutions.
Dans un tel contexte, le Front anarchiste n’est pas seulement une organisation politique, mais la continuité historique d’une tradition libertaire réprimée — une continuité qui, de Mirzadeh Eshqi et des publications clandestines d’avant 1979 jusqu’à aujourd’hui, sous des formes diverses, s’est toujours dressée contre l’État, le capital et la domination. Le fait même que cette continuité subsiste est en soi le signe que la possibilité de liberté demeure vivante au cœur des répressions les plus sévères.
[1] La révolution constitutionnelle persane (en persan : Enghelab-e Mashruteh / انقلاب مشروطه) contre le règne despotique des chahs Qadjar commença en 1905 et dura jusqu’en 1911. Elle eut pour conséquence la fondation d’un parlement en Perse (Iran), le Madjles (le conseil en perse).
Le mouvement, cependant, ne cessa pas avec la révolution et fut suivi du Mouvement constitutionnaliste du Guilan.
La révolution constitutionnelle persane est le premier événement de ce genre au Moyen-Orient. Elle ouvrit la voie à des changements importants en Perse, la faisant ainsi entrer dans l’ère moderne. Elle permit la tenue de débats sans précédent dans une presse bourgeonnante destinée à la petite frange alphabétisée du pays. La révolution créa, dans un pays pauvre et extrêmement arriéré par rapport à ses voisins, de nouvelles occasions et de nouvelles perspectives à un Iran qui apparaissait sans frontières. De nombreux groupes différents se battirent pour définir la forme finale de cette révolution, et toute la société en fut finalement changée d’une manière ou d’une autre. L’ordre ancien, que défendaient Nassereddine Chah et ses successeurs, fut finalement dépassé pour être remplacé par de nouvelles institutions, de nouvelles formes d’expression et un ordre social et politique nouveau.
نزدیک به شانزده سال فعالیت مستمر آنارشیستی در جغرافیای ایران و افغانستان، نشاندهنده تلاشی پیگیر برای بازسازی یک سنت سرکوبشدهی رهاییخواهانه در یکی از خشنترین میدانهای قدرت خاورمیانه است؛ سنتی که ریشههای آن در ایران به بیش از یک قرن پیش بازمیگردد.
در سالهای پرآشوب پس از مشروطه، میرزاده عشقی را میتوان یکی از نخستین چهرههایی دانست که با روحیهای آشکارا ضداقتدار، ضد سلطنت و ضد تمرکز قدرت، مضامین آنارشیستی را در قالب ادبیات، نمایشنامه و روزنامهنگاری وارد فضای سیاسی ایران کرد؛ کسی که آزادی را نه در چارچوب دولت، بلکه در ویرانی بنیادهای استبداد جستوجو میکرد و به همین سبب، بهای آن را با جان خود پرداخت.
در دهههای بعد، بهویژه در سالهای منتهی به انقلاب ۵۷، گرایشهای آنارشیستی هرچند پراکنده، اما در قالب نشریات زیرزمینی، ترجمه آثار باکونین، کروپوتکین و مالاتستا، و حلقههای کوچک فکری در برخی شهرهای بزرگ ایران حضور داشتند؛ جریانی که هم از سرکوب حکومت پهلوی ضربه خورد و هم در فضای هژمونیک چپهای دولتمدار و اسلامگرایان پس از انقلاب به حاشیه رانده شد.
پس از دههها سکوت اجباری، سنت آنارشیستی در تبعید و در حاشیهها دوباره امکان تنفس یافت و این مسیر سرانجام در پانزدهم آگوست ۲۰۰۹ با شکلگیری «صدای آنارشیسم» بهعنوان یک هستهی بازسازیشده در خارج از مرزهای ایران وارد فاز تازهای شد.
این تلاش در فاصله سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ با بازسازماندهی تحت عنوان «شبکه آنارشیستی» تداوم یافت و همزمان، از سال ۲۰۱۳ رسانهی «عصر آنارشیسم» بهعنوان بازوی نظری و تبلیغاتی این جریان آغاز به کار کرد.
پیوند خوردن این روند با جغرافیای افغانستان از سال ۲۰۱۵، بُعد تازهای به آن بخشید و آن را به پروژهای فرامرزی بدل ساخت؛ پروژهای که در سال ۲۰۱۸ با تأسیس «اتحادیه آنارشیستهای افغانستان و ایران» وارد مرحلهای از همپیوندی تشکیلاتی شد و در سال ۲۰۲۰ با شکلگیری «فدراسیون عصر آنارشیسم» به سطح بالاتری از انسجام رسید.
با تشدید سرکوب، دگرگونی معادلات منطقهای و بنبستهای ساختاری، ضرورت یک بازآرایی بنیادین سیاسی و سازمانی پدیدار شد و سرانجام در ۳۰ آوریل ۲۰۲۵، «جبهه آنارشیستی» بهعنوان شکل تازهای از خودسازماندهی انقلابی، با تمرکز بر ایران، افغانستان و حوزه پیرامونی اعلام موجودیت کرد.
این جبهه با ایجاد شبکهای گسترده از رسانههای چندزبانه، گفتمان ضداقتدارگرایی، برابریخواهی و رهایی اجتماعی را از مرزهای قومی و ملی فراتر برده است. این همه در شرایطی رخ میدهد که ایران و افغانستان هر دو در یکی از تاریکترین دورههای تاریخی خود از نظر سرکوب سیاسی بهسر میبرند: در ایران موج بازداشتها، احکام سنگین، کنترل فراگیر فضای مجازی و جرمانگاری هر نوع تشکل مستقل بهطرز بیسابقهای افزایش یافته و در افغانستان نیز حاکمیت طالبان با حذف کامل زنان از حیات اجتماعی، سرکوب رسانهها، زندان، شکنجه و اعدام، جامعه را در وضعیتی از اختناق مطلق نگه داشته است.
در چنین بستری، جبهه آنارشیستی نه صرفاً یک تشکل سیاسی، بلکه تداوم تاریخی یک سنت سرکوبشدهی رهاییخواهانه است که از عشقی و نشریات زیرزمینی پیش از ۵۷ تا اکنون، در اشکالی متفاوت، همواره در برابر دولت، سرمایه و سلطه ایستاده است؛ تداومی که بقای آن خود نشانهای از زنده ماندن امکان رهایی در دل شدیدترین سرکوبهاست.
نوامبر 30, 2025
جبههٔ آنارشیستی
Sur le même thème :
Insurrection de 2009 :
A TEHERAN COMME A PARIS : CONTRE L’ILLEGITIMITE DU POUVOIR, REVOLUTION SOCIALE ! [2009]
IRAN : La révolte populaire iranienne n’a rien à voir avec les élections [2009]
Les ANARCHISTES D’IRAN ET D’AFGHANISTAN A PROPOS DE LA MENACE DE GUERRE ENTRE LES USA ET L’IRAN
Présentation de l’Union anarchiste afghane et iranienne (2019)
Nous sommes contre toutes les religions, y compris l’islam « – interview d’un membre de l’Union des anarchistes d’Iran et de l’Afghanistan
LA CLASSE OUVRIERE IRANIENNE A BESOIN DE NOTRE SOLIDARITÉ ET DE NOTRE SOUTIEN طبقه ی کارگر ایران به همبستگی و پُشتیبانی ما نیازمند است
SOHEIL ARABI: L’ANARCHISME C’EST S’ENVOLER POUR TOUJOURS
INSURRECTION DE 2021
IRAN : la résurrection de la lumière viendra de la nuit (les murs ont la parole …)
FEMME, VIE, LIBERTE
Appels un an après le début de la Révolution Femme Vie Liberté en Iran
مرگ بر جمهوری اسلامی ایران/ Mort à la République Islamique d’Iran (2024)
Les anarchistes d’Afghanistan ont pu être mis à l’abri grâce au réseau international de l’AIT